GERNIKAKO KULTURA ETA BAKEAREN XXXIV. NAZIOARTEKO JARDUNALDIAK

Gernika-Lumoko Udalarekin elkarlanean antolatu dira, Gernikako bonbardaketaren 87. urteurrena ospatzeko, 2024ko apirilaren 19, 24, 25 eta 26an.

Gernikako Kultura eta Bakeari buruzko Nazioarteko XXXIV. jardunaldiek ekarpen metodologikoen inguruko elkarrizketa-gune bat irekiko dute, lurraldeak bizitzeko beste modu batzuk politikoki irudikatzen laguntzeko eta etorkizun duin, zuzen eta sostengagarriak eraikitzea ahalbidetzeko.

Esparru horretan, hiru lurraldetan tokiko taldeekin batera garatzen ari diren ikerketa-proiektuak aurkeztuko dira: Euskal Autonomia Erkidegoan, Kolonbian eta Mozambiken.

ETORKIZUNEKO LURRALDEEN KARTOGRAFIAK

EGITARAUA  

APIRILAK 19

Lekua: GERNIKA-LUMOKO KULTUR ETXEA

18:00 – 1900: «GERNIKAREN AZTARNA BESTE KULTURA-HOBARI ETA MERKATARITZA-BARBARISMO BATZUETAN».

Aurkezpena

GERNIKAKO BONBARDAKETAREN ETA BESTE KULTURA-ONDASUN BATZUEN OROITZAPENA
Kepa Fernández de Larrinoa. Gizarte Antropologian doktorea (London School of Economics).
GERNIKAREN AZTARNA BESTE KULTURA-HOBARI ETA MERKATARITZA-BARBARISMO BATZUETAN
Roldán Jimeno. Nafarroako Unibertsitate Publikoko Zuzenbidearen Historiako katedraduna.
MEMORIAREN IMPASAK
Joseba Zulaikarekin. Idazle eta antropologo kulturala. Ikertzailea Nevadako Unibertsitatean (AEB).

APIRILAK 24

Lekua: ELAI ALAI ARETOA

09:00 – 09:30: INAUGURAZIOA

Jose Maria Gorroño Etxebarrieta. Gernika-Lumoko alkatea.
Noemi Ostolaza Arcauz. Giza Eskubide, Biktima eta Aniztasun zuzendaria. Eusko Jaurlaritza
Maria Oianguren Idigoras. Gernika Gogoratuzeko, Bakearen Aldeko Aztertegiko, zuzendaria.

09:30 – 11:30: ELKARRIZKETAK: «BIZITZARAKO MEMORIAK». Kolonbia eta Euskadi.

Elkarrizketa, gatazka armatuak eta indarkeria politikoak eragindako gizarteetan bake-kulturak sendotzen lagunduko duen memoria berreskuratzeko ikuspegi metodologikotik.
Parte-hartzaileak:
Raquel Amada Benavides. Bake Eskolak Fundazioko lehendakaria. Kolonbia.
Álvaro Javier Libreros. Manigua Rosa Fundazioaren ordezkaria. Kolonbia.
Íñigo Retolaza. MemoriaLab eta Afaloste proiektuaren bideratzailea. Gernika Gogoratuz-en kolaboratzailea.
Aurkezpena: Liliana Zambrano-Quintero. Gernika Gogoratuz-eko ikertzailea.

11:30 – 12:00: ATSEDENALDIA

12:00: GERNIKA SAREKO ARGITALPENAK

· Metodologías para la construcción de alternativas de vida. Itxaso Bengoetxea Larrinaga y Liliana Zambrano-Quintero (coords.)
· Deshaciendo el ovillo. Aportaciones metodológicas en la investigación en zonas de conflicto. Álvaro Ramírez Calvo.
· El neo-extractivismo en América Latina y el Caribe. Características, violencias derivadas y resistencias colectivas. Álvaro Ramírez Calvo.
Aurkezpena: Itxaso Bengoetxea. Gernika Gogoratuz

18:00-19:00: BUSTURIALDERAKO EPE LUZERAKO GARAPEN EKONOMIKOA ETA GIZA GARAPENA (2024-2034).

Aurkezten den lanak Busturialdearako (Urdaibai) plangintza ekonomiko baten gaurkotasuna adierazten du. 10, 4 eta 2 urterako neurri sorta luzea – lehentasunak eta harremanak barne –, hainbat itemen inguruan: iraunkortasuna, garapen ekonomikoa eta berrikuntza, enplegua eta prestakuntza, bidezko gizarte-ongizatea eta kultura, hezkuntza eta identitatea. Amaitzeko, gobernantza-eredu desiragarria aipatzen du, gobernantza instituzionala eta gobernantza soziala elkarrizketa positiboan eskualdea aurrera ateratzeko jarriko dituena.

Aurkezpena:
Ramón Zallo. Ikus-entzunezko Komunikazioko katedraduna eta UPV/EHUko irakasle emeritua. Gernika Gogoratuz.
María Oianguren. Gernika Gogoratuz-eko zuzendaria.

APIRILAK 25

Lekua: ELAI ALAI ARETOA

09:30- 11:30: ELKARRIZKETAK: «BIZITZARAKO LURRALDEAK»  «11 IZPI. ISILDUTAKO AHOTSAK. ALTERNATIBAK ERAIKITZEN » Tolima (Kolonbia), Cabo Delgado (Mozambike) eta Urdaibai (Euskal Herria).
· Daniel Camilo Arciniegas. “Resistencias Fundazioaren” ordezkaria Cajamarcan (Kolonbia).
· Sara Nicholson. Gernikatik Mundura Koordinatzailea.
· Teresa Cunha.Coimbrako Unibertsitateko Gizarte Ikasketen Zentroa. Gernika Gogoratuz
· Jokin Alberdi. UPV/EHUko irakaslea. Gernika Gogoratuz.
Aurkezpena Itxaso Bengoetxea. Gernika Gogoratuz.

11:30 – 12:00: ATSEDENALDIA

12:00 – 13:00: ARTEA, SORMENA ETA BAKE POSITIBOA, JOHAN GALTUNG (1930-2024) ETA WILLIAM KELLY (1943-2023) OROITZEKO.

· Alex Carrascosa.Bakearen aldeko artibista (artista eta ekintzailea).
· Iratxe Momoitio. Gernika Bakearen Museoko zuzendaria.
· María Oianguren, Gernika Gogoratuz-eko zuzendaria.

13:00 – 14:00: AURKEZPENA «COMBATANS FOR PEACE»  Souliman Khatib eta Iris Gur.

Israelgo militar ohiek eta Palestinako gudari ohiek 2006. urtean sortu zuten erakundea, bi herrien arteko bakea eta adiskidetzea sustatzeko helburuarekin.
BAKEAREN ETA ADISKIDETZEAREN ALDEKO GERNIKA SARIAK 2024.
Aurkezpena: Bárbara Ruiz Balzola. Ordezkaria UNRWA Euskadi (Palestinak Ekialde Hurbilean dituen errefuxiatuentzako Nazio Batuen Agentzia da).

APIRILAK 26

GERNIKAKO BONBARDAKETAREN 87. URTEURRENA OSPATZEKO EKITALDIAK

11:00: GEORGE L. STEERRI OMENALDIA.

12:00: ««GERNIKAKO BAKEAREN ETA ADISKIDETZEAREN ALDEKO GERNIKA SARIAK» 2024.

Lekua: Gernika-Lumoko Lizeo Antzokia

COMBATANTS FOR PEACE/BAKEAREN ALDEKO BORROKALARIAK
2006an sortua, Israelgo eta Palestinako borrokalari ohiek osatutako boluntarioen erakunde bat da, indarkeriarik gabeko bitartekoen bidez bakea sustatzeko elkarrekin lan egiten dutenak.
Helburua gizarte-ehun sendo bat eraikitzea, lurralde okupatuetan Israelen okupazioari amaiera ematea eta bakean bizitzeko bidezko irtenbide bat sustatzea da.

MEDITERRANEOKO ZUZENTASUNAK, MIGRATZAILEEN ITSASOKO ERRESKATE HUMANITARIOAGATIK.
2018an Bakearen Nobel Sarirako aurkeztutako hautagaitza bateratuaren izena da. 53 erakunde humanitariok eta Stratis Valamios, Thanassis eta Aimilia Kamvisi bezalako pertsonek osatzen dute, eta etorkizun baten bila gerratik ihes egiten zuten gizon, emakume eta haurrak erreskatatu zituzten.

15:45h. “4 minutu ekimena”. Kanpaiak eta sirena hotsa.

16:30h. Gernikako bonbardaketaren biktimen aldeko erantzunkizuna eta lore-eskaintza. Zallo hilerria.

INFORMAZIOA:

Izena ematea doakoa da eta izena emateko fitxa bidali behar da.

INFORMAZIO OSAGARRIA

PARTE-HARTZAILEAK

• Kepa Fernández de Larrinoa. Performatibitate kulturala aztertzen duen antropologoa. Bere lan gehiena etnografikoa da, batez ere erro herrikoi eta indigenako erritu-jokabideetan eta arte eszenikoetan jasotako esanahi eta idiosinkrasien aberastasuna xehatzera bideratua. Hainbat saiakeraren egilea da:
  Mujer, ritual y fiesta: género, antropología y teatro de carnaval en el valle de Soule (Becerro de Bengoa Saiakera Saria, Arabako Foru Aldundia, 1994); Del delito cultural (Ziurtasuna, 2013) Duela gutxi, «Antonin Artaud NeuroAntropología Studio» diseinatu du, Antonin Artaud poeta eta antzerkigile frantziarraren bizitza eta obra aztertuz esperimentazio kontzeptual, hitzezko, gorputz eta artistikoari emandako lekua.
• Roldán Jimeno Aranguren. Nafarroako Unibertsitate Publikoko Zuzenbidearen Historiako katedraduna, eta, gaur egun, unibertsitate horretako idazkari nagusia. Historian eta Zuzenbidean lizentziatua, eta Historian, Filosofian eta Hezkuntza Zientzietan (Antropologia) eta Zuzenbidean doktorea. Hogei bat libururen egilea da, eta ehunka artikulu ditu aldizkari espezializatuetan eta obra kolektiboetan. Haren ikerketa-ildo nagusietako bat memoria historikoa eta justizia trantsizionala dira, eta haren liburuak nabarmentzen ditugu: Miguel Javier Urmeneta (1915-1988). Bigarren Errepublika, Frankismoa eta Trantsizioa (Pamiela, 2015), eta Amnesties, pardons and transitional justice: Spain ‘s Pact of Forgetting (Routledge, 2018); eta, liburuko artikulu eta kapitulu ugarien artean, Paloma Aguilarrekin batera argitaratu berri duen lana, “Memoria historikotik” “” memoria demokratikora “. Memoriaren eta justizia trantsizionalaren politika publikoen bilakaera Espainian “, Espainiako demokraziari buruzko 2022ko txostena. Epe luzea (Alternatibak Fundazioa, 2023, 67-104 or.).
• Joseba Zulaika. Antropologoa eta idazlea. Nevadako Unibertsitatean lan egin du hiru hamarkadatan. Bere ikerketa ildo nagusiak: euskal kultura eta bizibideak, indarkeria politikoa, kontraterrorismoa, Guggenheim museoa, Bilbo. Bere lanen artean daude «Adanen poema amaigabea» (1975); «Bertsolariaren jokoa eta jolasa» (1985); «Basque Violence: Metaphor and Sacrament» (1988); «Kromañoitik Inauterietara» (1996); «Terror and Taboo» (1996); «Crónica de una seducción» (1997); «Enemigos, no hay enemigo» (1999); «Ehiztariaren erotika» (2000); «ETAren hautsa» (2006); «Terrorism: The Self-Fulfilling Profecy» (2009); «Vieja luna de Bilbao» (2014); M» uerte desde Las Vegas: La guerrra de drones y la resistencia a la fantasía norteameri22 (2022). Udazkenean «Aberriaren impaseak» argitaratuko du.

• Amada Benavides de Pérez. Bake Eskolak Fundazioaren sortzailea eta egungo presidentea. Hezkuntza Zientzietako ikasketak egin zituen, gizarte zientzietan espezializatu zen eta Nazioarteko Harremanetan maisutza. Mertzenarioen Erabilerari buruzko Nazio Batuen Lantaldeko kide izan zen giza eskubideak urratzeko eta herrien determinazio askearen erabilera eragozteko bitarteko gisa 2004ko ekainetik 2011ko uztailera, eta lehenengo presidentea izan zen 2005eko urritik 2007ko otsailera. Segurtasunaren Pribatizazioari buruzko Kolonbiako Sare Akademikoaren sortzailea.
• Daniel Camilo Arciniegas. Lurrik gabeko nekazaria, lurraldearen, uraren eta bizitzaren defendatzailea duela 13 urte baino gehiagotik, Cajamarcakoa (Tolima, Kolonbia). Tolimako Unibertsitateko soziologoa eta giza eskubideetan eta herritarren gaitasunetan aditua. Gaur egun, Resistencias en Cajamarca Fundazioaren legezko ordezkaria, Cajamarca y Anaimeko Ingurumen eta Nekazari Batzordeko kidea, Nekazarien Museo Ibiltariko kidea eta Potosí en Cajamarca bidexkako Landa Liburutegi Ibiltariaren laguntzailea.

PROIEKTUAK

• «Bizitzarako memoriak», Kolonbiako Bake Eskolak Fundazioarekin lankidetzan, memoria berreskuratzeko ikuspegi metodologikoa proposatzen du, gatazka armatuak eta indarkeria politikoak eragindako gizarteetan bake-kulturak sendotzen laguntzeko.
• «Bizitzarako lurraldeak» izenekoak, Gernikatik Mundura erakundearekin lankidetzan, azterketa-esparru bat eta jakintza praktikoak ezartzen ditu, ikuspegi ekosozialarekin bizi-alternatibak eraikitzen laguntzeko. Era berean, Gereizpetatik 11 Izpik, gaztelaniaz “Luces entre las sombras”, Urdaibai eta Cajamarca lurraldeetan Gatazkan dauden Lurraldeen ikerketa-ekintza-prestakuntza ildoari heltzen dio. Lurraldeen etorkizunaren gainean erabakitzeko ahalmena arriskuan jartzen duten nazioz gaindiko megaproiektuen inpaktuak ikertu eta aztertzeko prozesuan, «Gereizpetatik 11 Izpi» izenekoak kolektibo batzuek desagerrarazteko eraldaketa sustatzeko bizi dituzten izaera intersekzionaleko indarkerietan jartzen du arreta.

Gainera, hiribilduaren oroimenezko arkitektura bisita daiteke: Batzar Etxea, Gernikako Arbola, Europako Herrien parkea eta Henry Moore eta Eduardo Chillidaren eskultura, Gernikako Bakearen Museoa, Astra gizarte-sorkuntzako fabrika, bonbardaketaren babeslekuak, Picassoren «Guernica» -ren erreplika.